Prawo w lesie

Dzisiaj dwa słowa o zagadnieniu, z którym, jak przypuszczam, stykamy się wszyscy, ale nie wszyscy mamy tego świadomość.

***

Jeżeli prowadzisz zakład usług leśnych, to z pewnością zdarza Ci się dokonywać zakupów lub sprzedaży urządzeń i maszyn. Rezygnujesz w ten sposób z niepotrzebnych rzeczy i wyposażasz przedsiębiorstwo w kolejne, niezbędne do dalszej działalności. Dotyczy to choćby takich sytuacji jak nabycie samochodów dla pracowników czy obrót bardziej wartościowymi składnikami jak harwestery lub skidery.

Załóżmy zatem, że pozbywasz się auta, którym Twoi pilarze jeździli do pracy w lesie. Jeżeli nie ustalisz tego odmiennie z kupcem, ponosisz wobec niego odpowiedzialność za sprzedawany pojazd na zasadzie rękojmi. Jest to uproszczony sposób ochrony przed nieprzewidzianymi kłopotami z zakupem. Rękojmia powoduje, że jesteś zobowiązany zapewnić, iż sprzedawana rzecz jest zgodna z umową, nie ma wad fizycznych ani prawnych.

***

Zatrzymajmy się przy wadach fizycznych.

Jest jasne, że eksploatowany w lesie samochód nie grzeszy nowością. Lakier obdrapany, gdzieniegdzie wgniotka, w zawieszeniu coś stuka, wnętrze trudne do doczyszczenia. Trochę lepiej niż np. ten:

Twój kupujący, o ile nie prowadzi punktu skupu złomu, zapewne jednak potrzebuje auta, aby jeszcze nim trochę pojeździć. Akceptując niedostatki ma jednocześnie oczekiwanie, iż samochód w miarę bezpiecznie przewiezie go w wybrane miejsce.

I właśnie w tym momencie zadziała rękojmia za wady. Jeżeli okaże się, że sprzedawany pojazd nie nadaje się do jazdy, będziesz musiał zgodzić się na obniżenie ceny albo usunąć braki.

O pierwszym scenariuszu możemy mówić tylko wtedy, kiedy fizycznie jest to możliwe. Nie wchodzi w grę np. w sytuacji, w której nowy właściciel odkrywa, że auto było poprzednio złożone z trzech innych i realnie grozi bezpieczeństwu. Wtedy kupujący zażąda zwrotu całości pieniędzy, a Tobie odda niesprawny samochód.

***

Łatwość egzekwowania rękojmi polega na tym, że kupujący nie musi udowodnić Ci, że wada auta powstała z Twojej winy. Jeżeli sprzedałeś samochód i ma on wadę – po prostu odpowiadasz za nią. Nikt nie będzie Ciebie pytał, czy sam tę wadę spowodowałeś, a nawet – czy o niej wiedziałeś. To bez znaczenia.

***

Jak ustrzec się przed nadmiernymi oczekiwaniami opartymi na rękojmi?

Na pewno warto sprzedawać sprzęt nie tylko na fakturę, ale także na podstawie pisemnej umowy. To tam dokładnie opiszesz stan maszyny lub pojazdu i  wszelkie uszczerbki . Kupujący z kolei potwierdzi, że samochód dokładnie poznał i nie wnosi do niego zastrzeżeń. W zakresie w jakim złoży takie oświadczenie, nie będzie miał możliwości wycofania się z transakcji.

Uwaga – przy dużym stopniu zużycia możesz ustalić, że w konkretnym przypadku rękojmia za wady nie obowiązuje. Taki zapis w umowie uchroni Cię przed nieuzasadnionymi pretensjami, ale nie wtedy, gdy samochód kupuje konsument. Nie wyłączysz praw z rękojmi, jeżeli  Twój samochód przejmie ktoś na prywatne, osobiste potrzeby, a w danych na umowie nie pojawi się jego numer NIP i nazwa firmy.

***

Dwa słowa o wykorzystaniu rękojmi przy leasingowanym harwesterze – tutaj.

Bodaj większość przetargów na usługi leśne zawiera, jako kryterium oceny ofert, samodzielność wykonania części umowy. Oferent, który zadeklaruje, że wskazane prace zrealizuje bez podwykonawców, dostaje za to dodatkowe punkty. Przy niewielkiej różnicy cen ten benefit może przesądzić o losach przetargu.

W kryterium samodzielności chodzi o to, aby nagradzać coś więcej niż tylko niską cenę. Jak się domyślam, zamawiający chce dodatkowo wyróżniać te firmy, które mają większy, własny potencjał. Ma dochodzić, jak sądzę, do eliminowania tzw. „zuli teczkowych”.

W teorii wygląda to pięknie. W praktyce bywa inaczej. Nic prostszego bowiem, aby na formularzu ofertowym zaznaczyć dodatkowym krzyżykiem miejsce, w którym wykonawca podejmuje zobowiązanie samodzielności. Kryterium samodzielności musi jednak „domykać się” na etapie realizacji umowy.

Problem samodzielnego wykonania dotyka tych, którzy przegrali przetargi. Od momentu podpisania umowy taka firma leśna traci proceduralne uprawnienia, które umożliwiają kontrolę nad działaniami Nadleśnictwa. Mówię tu w szczególności o dostępie do dokumentów ofertowych, a w ostateczności – możliwości wniesienia odwołania do KIO. Można rzec – prawo zamówień publicznych przestaje działać.

W interesie przegranego jest jednak dopilnowanie, by zwycięzca trzymał się swoich zobowiązań. Jeżeli się nie trzyma, dojdziemy do przewrotnego wniosku, że przetarg został rozstrzygnięty nieuczciwie. To uproszczona konkluzja, bowiem rzecz nie w tym, co napisano w najkorzystniejszej ofercie, ale jak się z niej następnie wywiązano.

Wzór umowy o zamówienie stosowany w Nadleśnictwach zawiera obszerny katalog kar. Wśród nich znajduje się sankcja właśnie za naruszenie obowiązku samodzielności. Papier przyjmie wszystko, sztuką jest jednak należyte egzekwowanie zapisów kontraktu. Stanowczość Nadleśnictwa leży w interesie nie tylko samego zamawiającego, ale także tego, który pozostał bez pracy.

Jak przegrana firma leśna może zmusić Nadleśnictwo do nakładania kar za brak „samodzielności”, kiedy wie, że w terenie pracują podwykonawcy?

W pierwszej kolejności ma prawo wglądu w dokumentację powstałą w związku z wykonywaniem umowy. Dostęp do informacji publicznej daje możliwość ustalania wysokości nałożonych kar umownych i konfrontowania ich z realiami w terenie. Nadleśnictwo, jako podmiot publiczny, ma obowiązek ujawniania danych, które świadczą o tym, jak realizowane są umowy na zamówienia publiczne. Wystarczy tylko złożenie stosownego wniosku na piśmie.

Prewencyjnie należy także zawiadamiać zamawiającego o przypadkach naruszeń umowy i wprost, jednoznacznie i na piśmie, żądać naliczania kar. Weryfikacja przez leśniczego, czy na gruncie są pracownicy, czy jakiś podwykonawca, to nic trudnego dla służby leśnej. Skoro zamawiający ma narzędzia do wymuszania kryterium samodzielności, w imię interesów Skarbu Państwa powinien z nich korzystać. W przeciwnym razie dojdziemy wręcz do zarzutu niegospodarności.

Naruszanie zobowiązań przez wykonawcę, a z drugiej strony dociekliwość i konsekwencja przegranego ZUL-a może w skrajnym przypadku doprowadzić do przedterminowego rozwiązania umowy i zmiany usługodawcy.

Warto zatem patrzeć konkurencji na ręce.

***

Z galerii Żony…